Archeologisch onderzoek aan de Dorpsdijk te Lobith (deel 1)
Onverwacht is een stukje Lobiths verleden blootgelegd. Een archeologisch onderzoek aan de Dorpsdijk heeft resten van honderden jaren oud aan het licht gebracht. Tot meer dan drie meter onder het straatniveau zijn funderingen en kelders gevonden uit verschillende bouwperioden.
De vondsten zijn gedaan op - of liever gezegd onder - het terrein van het voormalige hotel Bisseling. Het hotel is vorig jaar gesloopt en op dit terrein zal een appartementencomplex verrijzen. Al bij de eerste werkzaamheden werd zeer oud metselwerk zichtbaar. De Heemkundekring Rijnwaarden heeft het gemeentebestuur hier direct op gewezen. De reden hiervoor is dat het om een archeologisch interessant gebied gaat omdat het vlak bij het voormalige kasteel Tolhuys is gelegen. De gemeente Rijnwaarden heeft binnen een week een archeologisch noodonderzoek gestart. In de week van 25 tot en met 29 september 2006 zijn archeologen van het bureau RAAP bezig geweest met opgravingen op een gedeelte van het perceel.
Zoals op de foto’s te zien is, zijn voornamelijk muren en funderingen blootgelegd in het gedeelte direct onder de dijk. Interessant is hoe op sommige plekken het metselwerk uit verschillende tijden, in verschillende richtingen, over elkaar heen ligt. De archeologen hebben hun werk in een hoog tempo moeten doen, omdat de beschikbare tijd beperkt was. Het vrijleggen van archeologische resten kost vrij veel tijd omdat de grond machinaal laag voor laag moet worden afgegraven zonder de archeologische waarden te verstoren. Tijdens het afgraven zijn ook vondsten gedaan zoals aardewerk, pijpjes, glaswerk en dierenbeenderen. Ten slotte is ook een behoorlijk gave waterput aangetroffen. Hoe oud de vondsten exact zijn, kan pas worden gezegd wanneer het rapport van RAAP is afgerond.
Voor de Heemkundekring was dit een spannende week omdat archeologisch onderzoek zo dicht bij het voormalige kasteelterrein zeldzaam is. De historie van het Tolhuys is een puzzel waarvan de stukjes voornamelijk bestaan uit afbeeldingen en geschriften. Boven de grond zijn alleen de Nederlands-Hervormde Kerk en het Schipperspoortje tastbare getuigen uit de periode waarin het kasteel nog intact was. Na de verwoesting van het Tolhuys en een deel van het dorp in 1672 is er weinig bewaard gebleven en in de overlevering nam het kasteel mythische vormen aan. Velen hebben zelfs getwijfeld of het ooit echt bestaan heeft op deze plek. Hieraan kwam in 1994 verandering toen vele meters diep onder de grond resten werden gevonden van de zogenaamde Dikke Toren, een ronde verdedigingstoren die los van het kasteel stond.
Het huidige onderzoek op het terrein van het voormalige hotel had alles in zich om tastbare bewijzen van het kasteel op te gaan leveren. Jammer genoeg is het gedeelte van het terrein dat in de ogen van de Heemkundekring het meest interessant is, niet meer onderzocht. De archeologen hebben zich beperkt tot de helft die het dichtst bij de Dorpsdijk ligt. Dat hebben ze overigens met een grote mate van professionaliteit gedaan. De oude bouwwerken zijn met een grote precisie blootgelegd, gefotografeerd, opgemeten en gekarteerd. Een onderzoek met alles erop en eraan. Maar een week is dan gauw voorbij. Momenteel leeft dus nog de vraag wat er uit het onderzoek had kunnen komen als er begonnen was met het gedeelte dat het dichtst bij het voormalige Tolhuys ligt.
Johan Hendriks - 2006